ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ 20 ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ

(1) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਕੌਣ ਸਨ?

➡️ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1469 (ਕੁਝ ਅਨੁਸਾਰ 20 ਅਕਤੂਬਰ 1469) ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ (ਮੌਜੂਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ।

(2) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਕੌਣ ਸਨ?
➡️ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ਼੍ਰੀ ਮੇਹਤਾ ਕਾਲੂ ਜੀ ਤੇ ਮਾਤਾ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਜੀ ਸਨ।

(3) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਕੀ ਸੀ?
➡️ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇਕ ਓਅੰਕਾਰ (ਵਾਹਿਗੁਰੂ) ਦੀ ਭਗਤੀ, ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਭਾਈਚਾਰਾ, ਅਤੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਪੱਖਪਾਤ ਦਾ ਨਾਸ ਕਰਨਾ ਸੀ।

(4) "ਨਾਨਕ ਨਿਰੰਕਾਰ" ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ?
➡️ "ਨਾਨਕ ਨਿਰੰਕਾਰ" ਦਾ ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਨਿਰੰਕਾਰ (ਰੂਪ-ਰਹਿਤ) ਇੱਕ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰਿਆ।

(5) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ?
➡️ "ਨ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ, ਨ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ" – ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ।

(6) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਰਿਜ਼ਕ (ਕਮਾਈ) ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
➡️ "ਕਿਰਤ ਕਰੋ, ਨਾਮ ਜਪੋ, ਵੰਡ ਛਕੋ" – ਸੱਚੀ ਕਮਾਈ ਕਰੋ, ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰੋ, ਤੇ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਦੌਲਤ ਵੰਡੋ।

(7) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ "ਲੰਗਰ ਪ੍ਰਥਾ" ਕਿਉਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ?
➡️ ਸਭ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਪਿਆਰ-ਭਾਵਨਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਂਝੀ ਰਸੋਈ (ਲੰਗਰ) ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਚਲਾਈ।

(8) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਰਸਮ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
➡️ "ਭੈ ਵਿਚੁ ਪਵਣੁ ਵਹੈ ਸਦਾ" – ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੰਧਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ, ਤੇ ਤੀਰਥ-ਇਸ਼ਨਾਨ ਨਾਲ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਸੱਚੇ ਮਨ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਯਾਦ ਹੀ ਸਚੀ ਭਗਤੀ ਹੈ।

(9) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ੩ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ?
➡️ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਤਰ, ਦੱਖਣ, ਪੱਛਮ, ਤੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਯਾਤਰਾਵਾਂ (ਉਦਾਸੀਆਂ) ਕੀਤੀਆਂ।

(10) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹੜੇ ਮੁੱਖ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ?
➡️ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੱਕਾ-ਮਦੀਨਾ, ਹਿਮਾਲਿਆ, ਹਰਿਦੁਆਰ, ਬਨਾਰਸ, ਸ੍ਰੀ ਲੰਕਾ, ਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੱਕ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ।

(11) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ "ਮੂਲ ਮੰਤਰ" ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ?
➡️ "ੴ ਸਤਿਨਾਮ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖ…" – ਇਸ ਮੰਤਰ ਰਾਹੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸੱਚੇ, ਨਿਰਭਉ, ਤੇ ਨਿਰਵੈਰ ਪ੍ਰਭੂ ਦੀ ਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।

(12) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਪਾਣੀ ‘ਚ "ਨਮਾਜ" ਪੜ੍ਹਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ?
➡️ "ਮਨੁ ਚਾਲੈ ਹਰਿ ਪਥੀ" – ਮਨ ਸੱਚਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਬੂਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

(13) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ "ਕਿਰਤ" ਦੀ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਕੀਤੀ?
➡️ "ਹਕੁ ਹਲਾਲੁ ਬਖੋਸੁ ਖਾਣਾ" – ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਕਮਾਈ ਖਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

(14) "ਸੱਚਾ ਸੁਖ" ਕਿਸ ਵਿਚ ਹੈ?
➡️ "ਸਚਾ ਸੁਖ ਗੁਰਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰੀ" – ਗੁਰੂ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਤੇ ਚਲਣਾ ਹੀ ਅਸਲ ਸੁਖ ਹੈ।

(15) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ "ਵਾਹਿਗੁਰੂ" ਦੀ ਉਪਾਸਨਾ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
➡️ "ਵਾਹਿਗੁਰੂ" ਨਾਮ ਜਪਣ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਅਸਲ ਆਤਮਿਕ ਆਨੰਦ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

(16) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ "ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ" ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
➡️ "ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ, ਤੇਰੇ ਭਾਣੇ ਸਰਬੱਤ ਦਾ ਭਲਾ" – ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਭਲਾਈ ਚਾਹੋ।

(17) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ "ਧਰਮ" ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਕੀ ਦੱਸੀ?
➡️ "ਧਰਮ ਦਇਆ ਦਾ ਪੂਤ ਹੈ" – ਧਰਮ ਦਾ ਅਸਲ ਅਰਥ ਦਇਆ ਅਤੇ ਨੇਕ ਭਾਵਨਾ ਹੈ।

(18) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ "ਅਹੰਕਾਰ" ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਿਹਾ?
➡️ "ਹਉਮੈ ਨਵੈ ਨਾਇ ਨਾਲ ਵਿਗਸੈ" – ਹਉਮੈ (ਅਹੰਕਾਰ) ਤੇ ਨਾਮ (ਭਗਤੀ) ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ।

(19) "ਨਿਰਮਲ ਜੀਵਨ" (ਸੁੱਚਾ ਜੀਵਨ) ਕਿਵੇਂ ਜੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
➡️ "ਜਿਸੁ ਨਰ ਕੀ ਚਿੰਤਾ ਮਿਤਿ ਗਈ" – ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਰਜਾ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹੀ ਅਸਲ ਸੁੱਚਾ ਜੀਵਨ ਜੀਉਂਦਾ ਹੈ।

(20) ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਦਾਤ ਦਿੱਤੀ?
➡️ ਗੁਰੂ ਅੰਗਦਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ 1539 ਈ. ਵਿੱਚ ਗੁਰਤਾ ਗੱਦੀ ਬਖ਼ਸ਼ੀ।